Boek: Vet belangrijk – voeding, vetverbranding en verborgen dikmakers
De schrijvers zijn Mariëtte Boon Liesbeth van Rossum.
Het gaat over feiten en fabels over voeding, vetverbranding en verborgen dikmakers. Gezond eten en bewegen staan niet garant voor een slank lijf.
Mariëtte Boon & Liesbeth van Rossum
VET belangrijk
Feiten en fabels over voeding, vetverbranding en verborgen dikmakers is een aanstekelijk boek dat je ideeën over vet voor altijd zal veranderen.
Er zijn er ook mensen die gezond leven en eten die te dik zijn. Het is niet alleen gezond eten en bewegen wat belangrijk is. Ook aanleg is een factor of medicijn gebruik. Ons brein heeft er ook veel mee te maken waarom we ongezond eten. Ons brein stuurt ons niet altijd de juiste richting op. Wanneer je lekkere etensgeuren je tegemoetkomen stijgt je insuline waardoor de bloedsuikerspiegel daalt. Daardoor word je automatisch de kant van het eten op gedreven.
Veel dikke mensen hebben te maken met vooroordelen. Daar wordt ook over geschreven In het boek. Dikke mensen worden gestigmatiseerd, en dat is niet oké. Dikke mensen hebben minder kans op banen en leidinggevende functies en krijgen vaak ten onrechte negatieve karaktereigenschappen toegeschreven.
Je lichaam kan niet zonder vet
Vet is een cruciaal onderdeel van je lichaam. Het communiceert met je hersenen en levert energie. Vetcellen maken allerlei hormonen aan, die onder meer een rol spelen in de puberteit en bij onze vruchtbaarheid.
Hoewel je zonder vetweefsel niet zou kunnen leven, bestaan er over dit orgaan veel vooroordelen. Overgewicht en obesitas vormen wereldwijd een groot probleem, maar in tegenstelling tot wat menigeen denkt zijn te veel eten en te weinig bewegen lang niet de enige oorzaken daarvan. De werking van ons vet is vele malen complexer.
In dit verhelderende boek behandelen dr. Mariëtte Boon en prof. dr. Liesbeth van Rossum de laatste wetenschappelijke inzichten over lichaamsvet en (over)gewicht en brengen ze de vele factoren in kaart die hierop van invloed zijn: van slaap tot stress en van erfelijke aanleg tot medicijngebruik, en tal van andere verborgen dikmakers.
Het boek VET belangrijk laat zien hoe vet écht werkt en is een aanrader voor iedereen die wil weten hoe je op een effectieve manier een gezond gewicht kunt bereiken én behouden. Bij ieder mens ligt langs grote bloedvaten bruin vet, dat vetten en suikers omzet in warmte. Voor afvallen helpt het om ons ‘bruine vet’ aan het werk te zetten. Dit is gunstige lichaamsvet dat helpt om ons slechte lichaamsvet te verbranden. Door heet te eten met bijvoorbeeld rode pepers, of door jezelf meer bloot te stellen aan kou, kun je het bruine vet helpen meer op gang te komen. Het lichaam gaat dan harder werken om het weer warm te krijgen. Dit verbetert de vetstofwisseling, glucosetolerantie en aderverkalking. Bruin vet, is wanneer maximaal actief verantwoordelijk voor 20 procent van onze stofwisseling.
Aanleg voor overgewicht is voor 60% erfelijk bepaald. Aanleg in de reactie op visuele prikkels speelt daar ook in mee. De één wordt getriggerd door een kraampje met snoepgoed of heerlijke gerechtjes. En een ander loopt er zo langs. Hongerig aangelegd zijn of niet, snel vol zitten of niet; het is echt te vergelijken met of iemand bruine of blauwe ogen heeft.
Video : Mariëtte Boon legt doet onderzoek naar bruin vet
Bruin vetweefsel is in veel opzichten het tegenovergestelde van gewoon, wit vetweefsel. Daar waar wit vet voornamelijk fungeert als opslag van vet als energiereserve kan bruin vet juist extra calorieën verbranden, om zo warmte te produceren. In veel opzichten lijkt het op spiercellen.
Inmiddels is bekend dat er geen hard onderscheid is tussen wit en bruin vet, maar een heel spectrum van wit, beige en bruin, waarbij de meest bruine vetcellen het meest op spiercellen lijken. Die hebben zelfs dezelfde voorlopercel.
Wanneer het bruine vet optimaal actief is, zou een mensenlichaam zo’n driehonderd kilocalorieën per dag extra verbruiken. Dat is tien tot vijftien procent meer dan zonder bruin vet. Bruin vet wordt actief wanneer de lichaamstemperatuur dreigt te dalen, dus wanneer je je in rust in een koude omgeving bevindt. Ook wordt het geactiveerd door hete pepers, vandaar dat je het daar zo heet van krijgt. Er bestaat een grote variatie in de hoeveelheid en activiteit van bruin vet, en die hangt deels samen met de hoeveelheid wit vet: wie beschikt over een stevig isolerend laagje daarvan heeft minder bruin vet nodig om op temperatuur te blijven en kan in een dik makende spiraal terechtkomen.
Bij sommige mensen werkt bruin vet beter
Een andere opmerkelijke ontdekking is dat sommige mensen hun bruine vet gebruiken om overtallige calorieën te verbranden na een uitgebreide maaltijd, waar anderen dat niet of nauwelijks doen. ‘Bij een Amerikaans experiment kreeg een grote groep vrijwilligers een maand lang elke dag duizend kilocalorieën te veel te eten. Sommigen kwamen acht kilo aan, anderen maar één.
Stress – een hoger cortisol gehalte
Een hoger gehalte aan cortisol – ons stresshormoon, geeft trek in snacken. Een langdurig verhoogd cortisolgehalte herverdeelt het lichaamsvet op een niet zo slimme manier. Het zorgt voor meer buikvet, de schadelijkste soort, genesteld tussen de organen. Deze vetcellen kunnen bij het uitzetten bepaalde vethormonen en ontstekingsstofjes aanmaken die bijdragen aan de ontwikkeling van diabetes en een ongezonde stofwisseling. Je kunt zelfs somber worden van die stofjes. Zo draagt discriminatie bij aan het probleem van gewichtstoename.
Bij ernstig overgewicht is al zóveel in het lichaam ontregeld geraakt, dat afvallen enkel en alleen door de energiehuishouding in balans te brengen een recept voor mislukking is. Er komt veel meer bij kijken. Het obese lichaam heeft namelijk een ander setpoint gekregen, waarbij onder andere allerlei hormonen zorgen dat het hogere gewicht de nieuwe standaard is. Zij zullen alles in het werk stellen om te zorgen dat dat zo blijft.
Oorzaken van overgewicht
Er zijn diverse oorzaken voor overgewicht: een disbalans van hormonen, genen, stress, de psyche, slaaptekort, een ontregeling van onze biologische klok en een tekort aan bruin vet. Medicijnen zoals insuline en sommige antidepressiva zijn bekende dikmakers. Er zijn sterke aanwijzingen dat veel meer middelen gewichtstoename kunnen veroorzaken. Corticosteroïden bijvoorbeeld, onder meer in prednison, maar ook in de gangbare puffertjes tegen astma. Van de mensen met obesitas gebruikt 27 procent corticosteroïde-houdende medicijnen. Jaarlijks zo’n zes miljoen recepten worden uitgeschreven, bijvoorbeeld tegen gewrichtsklachten (vaak ontstaan door overgewicht), en dat kan weer leiden tot gewichtstoename.
Mensen komen vaak meer aan doordat ze meer hongerhormonen, minder verzadigingshormonen en een tragere energieverbranding hebben.
Niet alleen hart- en vaatziekten en diabetes, maar ook dertien vormen van kanker, gewrichtsklachten en depressie hangen samen met obesitas. Het is dus belangrijk dat er onderzoek naar de oorzaken van obesitas wordt gedaan.
Psychische factoren kunnen een rol spelen
Uit onderzoek blijkt dat wanneer je denkt dat je een calorierijke maaltijd gegeten hebt, terwijl deze calorie armer was, dat dit je hongergevoel kan remmen. Bij eenonderzoek namen onderzoekers verschillende keren bloed af van de proefpersonen om hun ghrelinegehalte te meten (ghreline is het hormoon dat hongerig maakt). Van de mensen die in de veronderstelling waren dat ze een hoogcalorische milkshake dronken, daalde de ghrelinespiegel sterk.
De schrijvers
Dr. Mariëtte Boon is internist in opleiding in het Leids Universitair Medisch Centrum en promoveerde in 2014 cum laude met haar onderzoek naar bruin vet, ‘goed vet’ dat bijdraagt aan de verbranding.
Professor Liesbeth van Rossum (1975) is internist-endocrinoloog in het Erasmus MC in Rotterdam en medeoprichter van het Centrum Gezond Gewicht. Ze is eveneens cum laude gepromoveerd en is internationaal expert op het gebied van obesitas en stresshormonen.