Mestcellen of mastocyten één van de soorten witte bloedcellen die worden gemaakt in ons beenmerg en ze zijn in de meeste organen aanwezig. Deze mestcellen spelen een belangrijke rol binnen het immuunsysteem: ze zijn betrokken bij allergische reacties en het bestrijden van infecties. Het zijn cellen die zich bevinden in weefsels die in contact staan met de buitenwereld. Mestcellen hebben grote korrels (granula) in hun cellichaam. Deze korrels geven “alarmsignalen” af in de vorm van chemische stoffen wanneer het lichaam wordt aangevallen door bijvoorbeeld bacteriën of virussen. Er vindt degranulatie plaats: de granula (korrels), verplaatsen naar de celmembraan en storten hun inhoud buiten de cel uit, waarbij stoffen zoals histamine vrijkomen. De vrijgekomen stoffen versterken op die plek de immuunrespons door andere cellen van het immuunsysteem vanuit het bloed naar die lokale infectie te verplaatsen door de bloedvatdoorlaatbaarheid te vergroten.
De antilichamen kunnen binden met antigenen (op het oppervlak van virussen of bacteriën) of stoffen die allergie opwekken. Dat kan gebeuren in de longen (astma) of via de slijmvliezen (hooikoorts) of door injectie (allergische reactie op insectensteek) of soms door de mond (voedselallergie).
Bij een insectensteek zullen mestcellen in de huid ervoor zorgen dat het gif zich niet te ver in het lichaam kan verspreiden door plaatselijke zwelling en roodheid op de plek van de steek. De zwelling van de neus bij hooikoorts is ook een voorbeeld van de werking van mestcellen die in het neusslijmvlies zitten.
Mestcellen zijn aangeboren immuuncellen en dragen bij aan allergische reacties. Recente ontwikkelingen op het gebied van auto-immuniteit hebben duidelijk gemaakt dat deze cellen ook betrokken zijn bij de pathogene respons die ziekte verergeren. Men heeft ontdekt dat er een verband is tussen mestcel activiteit en ziekten als Multiple Sclerosis (MS), Reumatoïde Artritis (RA) en Diabetes Type 1, maar ook andere auto-immuunziekten. Mestcellen spelen een rol in veel ziekten en als we kunnen zorgen dat ze zich weer normaal gaan gedragen en niet om het minste geringste geactiveerd worden, kan het lichaam zich gaan herstellen.
In de jaren 1990 toonde Nobelprijswinnares Rita Levi-Montalcini het belang van deze cellen bij vele ontstekingen, en ontdekte ook het lichaamseigen molecuul palmitoylethanolamide, dat een natuurlijke rem is voor overmatig actieve mestcellen.