Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof. Cholesterol hoort tot de zogenaamde sterolen (gemodificeerde steroïden).
Cholesterol wordt in alle cellen van ons lichaam aangemaakt, maar het meest in de lever, darmen, bijnieren, voortplantingsorganen en de placenta. Daarnaast krijgen we voor een klein deel cholesterol met onze voeding binnen.
Cholesterol maakt bij dieren en mensen de wanden van hun cellen steviger. dierlijke celmembraan als celverstevigend element, maar ook bijdraagt aan de doorlaatbaarheid van celmembranen. In de lever wordt cholesterol in galzouten omgezet en deze zijn nodig voor de opname van vetoplosbare vitaminen (vitamine A, E, D en K). Galstenen bestaan voor 80% uit cholesterol.
HDL en LDL – de traditionele opvatting
Je bloed heeft moeite om het vettige cholesterol te vervoeren. Daarom wordt in de lever cholesterol gekoppeld aan een eiwit of proteïne. De koppeling van cholesterol met een transporteiwit heet een lipoproteïne. Waarbij ‘lipo’ verwijst naar een vetstof: lipide.
Er zijn twee soorten lipoproteïnes: Hoge-Dichtheids-Lipoproteïnes en Lage-Dichtheids- Lipoproteïnes, HDL en LDL.
LDL hecht zich bij ontstekingen ter reparatie aan de binnenwanden van je bloedvaten. Maar het kan ook bloedvaten verstoppen, wat leidt tot hartaandoeningen zoals beroerte, atherosclerose, angina en coronaire hartziekte. Terwijl HDL’s het “goede” type cholesterol is, en dat heeft het tegenovergestelde effect. Deze verwijderen cholesterol uit het bloed en zorgen dat het weer naar de lever toe gebracht wordt.
Een hoog HDL-gehalte in het bloed maakt de kans op slagaderziekte kleiner, een hoog LDL-gehalte maakt die kans juist groter. Dat komt omdat HDL en LDL een andere functie hebben. LDL vervoert cholesterol van de lever door het lichaam, HDL brengt overtollige cholesterol weer terug naar de lever om te worden afgebroken. Van het cholesterol in het bloed is pakweg 90% afkomstig van de lever en maar 10% direct uit de voeding. De lever maakt HDL en LDL aan en kan daarmee tot op zekere hoogte het cholesterolgehalte in het bloed bepalen.
Cholesterolgehalte bepalen
Je cholesterolgehalte wordt bepaald met een bloedtest. Uit de test komt een waarde voor het totale cholesterol. Daarnaast worden ook het LDL-, HDL- en het triglyceridengehalte van het bloed gemeten. Vooral een verlaagd HDL samen met een verhoogd LDL of verhoogd triglyceridengehalte is ongunstig voor het risico op hart- en vaatziekte.
Deze test zegt iets over je risico op hart- en vaatziekten. Daarnaast kijkt de arts ook naar andere risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk, roken, overgewicht en diabetes.
Totaal cholesterol – Een cholesterolgehalte lager dan 5,0 mmol/l is wenselijk. Een cholesterolgehalte boven de 8,0 mmol/l is sterk verhoogd.
LDL-cholesterol – Het LDL-cholesterol wordt ook wel het slechte cholesterol genoemd. Daarom moet deze waarde zo laag mogelijk zijn. De gewenste waarde voor het LDL is 2,5 mmol/l of lager.
HDL-cholesterol – Het HDL-cholesterol is het goede cholesterol, want het helpt bij het opruimen van het cholesterol uit het bloed. Een hoger HDL is dus beter. Hiervoor geldt geen streefwaarde. Een HDL van meer dan 1,0 mmol/l voor mannen en meer dan 1,2 mmol/l voor vrouwen wijst op een lager risico op hart- en vaatziekten.
Triglyceriden – Voor het triglyceridengehalte geldt geen streefwaarde. Een waarde lager dan 1,7 mmol/l wijst op een lager risico op hart- en vaatziekten.
Hoog cholesterol
Je hebt een hoog cholesterol als het totaal cholesterol hoger is dan 5 mmol/l of het LDL-gehalte hoger is dan 2,5 mmol/l. Een arts kijkt ook naar de verhouding tussen het totaal cholesterol en het HDL-cholesterol. Dit is de cholesterolratio. Dit getal is een betere voorspeller voor het risico op hart- en vaatziekten dan de totale cholesterolwaarde. Hoe lager de ratio, hoe beter.
Een verhoogd cholesterol
Een verhoogd cholesterol is meestal het gevolg van ontsteking of koorts bij een infectie, maar niet de oorzaak (familiaire hypercholesterolemie vormt de uitzondering, dit betekent een erfelijk verhoogde cholesterol. Ook dit heeft in de evolutie een voordeel gehad, maar kan met de huidige leefstijl als een nadeel uitwerken).
Cholesterol en hart- en vaatziekten – verschillende opvattingen artsen
Over of er een oorzakelijk verband is tussen cholesterol en hartaandoeningen, wordt door diverse artsen verschillend gedacht. Dat is verwarrend voor de patiënt. Ook de schrijver hier kan geen uitsluitsel geven. Lees voor de verschillende opvattingen en argumenten dit artikel :
Cholesterol en hart en vaatziekten : Wat is het bewijs?